नेकपाको दुईमात्र बिकल्प : कि प्रधानमन्त्रीको प्रस्ताव स्वीकार्ने, कि शुरुको सहमतिमा फर्कने ?

काठमाडौं, वैशाख–आज नेकपा सचिवालय बैठक बस्दैछ । त्यो बैठकमा कसरी प्रस्तुत हुने भन्नेमा आफ्ना रणनीति बनाउन दुबै पक्ष लागेका छन् । जहाँ जसरी जो लागेपनि दुबै पक्षले एकअर्कालाई सिध्याउने खेलबाट पछि हट्नुको विकल्प भने छैन । एकता शक्ति हो भन्ने बुझेर कमी कमजोरी सुधादै अघि बढ्ने दुबै पक्ष तयार हुनुपर्छ र त्यस्तो देखिएको पनि छ । कसरी हुन सक्छ सहमति ? यहाँ दुई प्रस्ताव अघि सारिएका छन्  । प्रधानमन्त्रीको भूमिका अवश्य पनि महत्वपूर्ण छ तर त्यतिकै महत्वपूर्ण प्रचण्ड र माधव नेपालको छ । वामदेवको भूमिका पनि आवश्यक छ । हेरौं ।

पहिलो, उहाँले आफैंले प्रस्ताव गरेको एजेण्डामा फेरी सहमति खोज्ने । त्यो भनेको वामदेव गौतम प्रधानमन्त्री, माधव नेपाल तेश्रो अध्यक्ष । यसमा प्रचण्ड–नेपाल पक्षले आफ्नो धारणा राखेपछि वल्ल थप छलफल हुने वा नहुनेमा बैठक प्रवेश गर्छ । नेपाल र प्रचण्ड पक्षका केही अतिवादी मझौले नेताको रवैया सुन्दा उनीहरु यसलाई ओली कार्डबाट ठान्छन् । उनीहरुको बुझाईमा प्रधानमन्त्री बन्दैगरेको प्रचण्ड–नेपाल गठबन्धन भत्काउन यो प्रस्ताव ल्याउनुभएको हो । यो उनीहरुको बुझाई हो । प्रधानमन्त्रीबिरुद्ध मालीगाउँदेखि कोटेश्वरसम्म भूमिगत बैठक संचालन गरेपछि त्यसका बिरुद्ध ओली चुप लाग्नुपर्छ भन्ने भ्रम नै गलत थियो र हो । ओलीले आफ्ना कार्ड त राख्नुहुन्छ नै ।

यदी नेपाल–प्रचण्ड वामदेवलाई प्रधानमन्त्री मान्न तयार भएमा र नेपाललाई तेश्रो अध्यक्ष मान्न तयार भएमा त्यसमा सहमति हुन्छ । वामदेव प्रधानमन्त्री बन्ने दुई बाटा छन् । राष्ट्रियसभा सदस्य प्रधानमन्त्री बन्नसक्ने प्रावधान संविधानमा राख्न संसोधन गर्नुपर्छ, त्यसका लागि दुईतिहाई आवश्यक छ । यो बाटो त्यति सहज छैन । अर्को कुनै निर्वाचन क्षेत्र खाली गराएर उपनिर्वाचनमा वामदेवलाई उठाउने र जिताउने । वामदेवको रेकर्ड निकै बिग्रिएको छ त्यसैले जिताउने बिषय खतराबाहिर छैन । यद्धपी निर्णय भएपछि त्यसमा लाग्नुपर्छ नै ।

रह्यो नेपाल तेश्रो अध्यक्ष हुने । यो प्रस्तावमा पूर्वएमाओवादी र प्रचण्ड सहमत हुने सम्भावना कम छ । नेपालले आफू कम्युनिष्ट पार्टीको १५ बर्ष महासचिव भएपनि अध्यक्ष हुन नपाएको बताउने गर्नुभएको छ । पार्टीलाई १५ बर्षमा कहाँ पुर्याउने भयो र के गर्नुभयो, त्यो बेग्लै वहसको बिषय हो । नेता नेपालको अध्यक्ष बन्ने चाहनालाई पुरा गर्न नै प्रधानमन्त्री ओलीले तेश्रो अध्यक्षको प्रस्ताव गर्नुभएको हो । बैठकमा त्यसमा छलफल गरेर जवाफ दिने बताउनुभएका प्रचण्ड–नेपालले त्यसको जवाफ भोलि दिनुहोला नै । पूर्वमाओवादीभित्रका केही नेताहरुले भने पूर्वएमालेबाट दुई अध्यक्ष राख्नेभए पूर्वमाओवादीबाट पनि दुई अध्यक्षमा जानुपर्छ भन्ने कोणमा प्रचण्डसँग माग गरेका छन् । होइन भने नेपाललाई अध्यक्ष मान्न नसकिने र त्यसमा सहमत नहुन प्रचण्डलाई दबाव दिएका छन् । पूर्वमाओवादीका एकदर्जन बढी नेताले भने माधव नेपाललाई प्रधानमन्त्री गर्ने प्रचण्डको प्रस्ताव गलत भएको र त्यसमा सहमत हुन नसकिने चेतावनी दिएका छन् । पूर्वएमालेभित्र नेपाललाई अघि सार्नुभन्दा कि आफैं अघि सर्नुपर्यो, होइन भने ओलीलाई समर्थन गरेर जानु राम्रो हुने सुझाव दिएका छन् । उनीहरुको तर्क अनुसार, पूर्वएमालेमा ओली अहिलेपनि शक्तिशाली रहेको र उहाँको पक्षमा जनमत रहेका कारण विकल्प नेपाल हुन सक्दैनन् । नेपाललाई प्रधानमन्त्री र अध्यक्ष दुबै मान्न नसकिने उनीहरुको धारणा छ ।

त्यसको अर्थ प्रधानमन्त्रीको प्रस्तावमा पूर्वएमालेमा जति खाडल कम छ, पूर्वएमाओवादी खाडल बढी छ । पूर्वएमालेहरु मिल्लान् भन्ने त्रास प्रचण्डलाई छ, जसका लागि उनी नेपाललाई केही दिन चाहान्छन्, जो उनी सक्दैनन् । किनकी उनकै नजिकका नेताले त्यसको बिरोध गरेका छन् । प्रधानमन्त्रीले आफ्नो प्रस्तावमा जवाफपछि आफ्नो काउन्टर प्रस्ताव राख्नुहुन्छ नै । तर नेकपालाई एकिकृत कसरी राख्ने र सरकारलाई कसरी थप प्रभावकारी बनाउने भन्नेमा एउटामात्र सबैभन्दा उत्तम बिकल्प छ । त्यो हो प्रधानमन्त्री र अध्यक्षमा ओलीलाई कायम राखी वाँकी सबै बिषयमा खुला छलफल गर्ने ।

पहिलो, अवदेखि पार्टीको निर्देशन, सल्लाह, सुझावका आधारमा सरकार संचालन गर्ने । यो सैद्धान्तिक सहमति गर्ने । र, कार्यन्वयनमा तालमाथि नगर्ने प्रतिबद्धता जनाउने।

दोश्रो, सरकारका कामकारवाहीलाई जनतासमक्ष पार्टीले पुर्याउने । सरकारको प्रतिरक्षा तल्लो निकायसम्म गर्ने ।

तेश्रो, केही मन्त्री र मुख्यमन्त्री आवश्यकताका आधारमा परिवर्तन गर्ने । त्यसमा माधव नेपाल पक्षको सिफारिसमा योग्य र सक्षम नियुक्त गर्ने । किनकी प्रचण्डले पहिले नै आफ्नो कोटा पुुरा गर्नुभएको छ । अहिलेसम्म सबैभन्दा राम्रो कार्य संपादन गर्नुभएका प्रदेश ५ का मुख्यमन्त्री शंकर पोखरेलले पार्टी एकताका लागि मुख्यमन्त्री छोड्न तयार रहेको बताउनुभएको छ । यो उहाँको त्याँगको प्रस्ताव हो । धेरैले उहाँलाई केन्द्रमा अझ खासगरि प्रधानमन्त्रीको टिममा हेर्न चाहेका छन् । यो फरक हो उहाँको माग प्रदेश र केन्द्रमा दुबैतिर छ ।

चौथो, सबैधानिक लगायतका सबै नियुक्तिमा हैसियत अनुसार भागबण्डा लगाउने र योग्यलाई सिफारिस गर्ने । त्यसोगर्दा तीन नेताको सहमतिमा गर्ने ।

पाचौं, स्थायित्व र विकासका लागि सबैले एकपल्ट फेरी प्रतिबद्धता जनाउने । नेकपा समस्या होइन, समाधान हो भन्ने व्यवहारबाटै प्रमाणित गर्ने ।

अहिले प्रधानमन्त्रीमा ओलीको विकल्प छैन भन्ने प्रष्ट छ । अध्यक्षबाट पनि हटाउन सकिदैंन भन्ने पनि प्रष्ट छ । त्यसोभए यो नसकिने खेलकुदमा नलाग्दा राम्रो । सबैलाई स्वीकार्य बिकल्प भनेको माथि अघि सारिएका विकल्प हुन । त्यसमा सबै लागौं, पार्टी बचाऔं, देश बचाऔं ।